Black Friday is in de afgelopen 10 jaar echt een ding geworden in Nederland. En zoals bij alles wat uit Amerika overwaait (denk aan Halloween of Valentijnsdag), is er best veel kritiek op. Maar bedrijven lijken zich niks aan te trekken van de irritatie die het bij sommigen opwekt. Sterker, “Black Friday” is tegenwoordig een “Black Month”. Waarom doen deze bedrijven dat? (Spoiler: ze kunnen niet anders) Moet jij er als ondernemer zelf wat aan doen? (Waarschijnlijk niet) Doet Gekko aan Black Friday? (Ja... maar om een andere reden dan de meeste bedrijven)

Black Friday is voor sommigen een irritante Amerikaanse traditie waar we niet vanaf komen. Bovendien is het alleen iets wat interessant is voor bedrijven die aan consumenten verkopen. En waarschijnlijk niet voor jou als ondernemer op Gekko. Maar het is wel interessant hoe we hier zijn gekomen. Want zoals de meeste (Amerikaanse) tradities, is dit alles pure economische noodzaak.

Waarom hebben Amerikanen Black Friday uitgevonden

Black Friday komt uit Amerika en heeft een heel begrijpelijke ontstaansgeschiedenis die voortkomt uit de werkgewoontes van Amerikanen. Daar hebben ze namelijk weinig vakantiedagen die je vrij kan opnemen in vergelijking met bijvoorbeeld Nederland. Maximaal 10 dagen per jaar, maar vaak nog minder. Als je dus een dag vrij neemt in Amerika, dan ben je geneigd om dit strategisch te doen, bijvoorbeeld tegen het weekend aan. Dan heb je met je ene dag vrij direct een extra lang weekend.

De laatste vrijdag van november leent zich extra goed voor dit “strategisch plannen” van vakantiedagen. Want de dag ervoor is het Thanksgiving in Amerika. Een belangrijke nationale vakantiedag die altijd op de laatste donderdag van november valt en waarop bijna iedereen een verplichte vakantiedag heeft. Dus als je de laatste vrijdag van de maand november vrijneemt, heb je 4 dagen achter elkaar vrij. Zoiets dus als de vrijdag na Hemelvaart in Nederland. Maar in Amerika heeft dit een nog grotere betekenis, omdat families vaak verspreid over het land wonen. Omdat het land zo groot is, is het voor veel Amerikanen te ver om in één dag op en neer naar je familie te gaan. Zeker als deze in een andere staat wonen. Dit, in combinatie met de schaarse vrije dagen, maakt dat het Thanksgiving weekend zich er zo goed voor leent om juist dan je familie op te zoeken. Iedereen is dan toch vier dagen vrij en je hoeft allemaal maar één vakantiedag op te offeren. (veel beter dan bijvoorbeeld Kerstmis waar Amerikanen slechts één dag vrij krijgen die altijd op een andere dag valt).

De Black Friday vrijdag is dus geen officiële vrije dag maar heel veel mensen hebben dan wel vrij genomen. En winkels profiteerden daarvan. Want op andere algemene vrije dagen (zoals de donderdag van Thanksgiving) waren winkels traditioneel gesloten. Het was tenslotte een nationale vrije dag. Op deze vrijdag daarentegen waren ze wel gewoon open. En juist op die dag waren er allemaal mensen die niet hoefden te werken en die wat leuks wilden kopen. De decembermaand met al zijn kado’s stond tenslotte om de hoek. Dus: veel mensen vrij, alle winkels open en het is bijna december. Waarom mensen niet verleiden om alvast wat te kopen met een extra korting? En voila: Black Friday is geboren.

Black Friday is consumenten logica

Waar de naam “Black Friday” vandaan komt is niet helemaal duidelijk. Er zijn bronnen die beweren dat het te maken heeft met de grote mensenmassa’s op die dag en dat de politie het daarom als een zwarte dag zag. Om eerlijk te zijn is dat eigenlijk onbelangrijk. Want de reden dat we allemaal de naam Black Friday kennen, is een marketing principe dat gebaseerd is op een vreemd soort consumenten logica. 

Dat zit als volgt: als je een kortingsactie plant, dan zijn er twee dingen cruciaal: 1. je moet het moment waarop de korting geldt communiceren en 2. je moet de reden waarom er korting is communiceren. (bijv: “Seizoensuitverkoop! Van 10 t/m 25 september!”) Het eerste is belangrijk omdat anders klanten jouw korting kunnen missen (dus minder omzet). Maar het tweede is nog belangrijker. Want als je geen goede reden hebt om korting te geven, dan vragen mensen zich af waarom de prijs normaal hoger ligt? Kennelijk kan het ook voor minder en daarmee zorg je ervoor dat de zogenaamde “perceived value” van je product omlaag gaat. Simpel gezegd, je verkoopt wellicht meer als je korting geeft maar ondertussen vinden mensen je normale prijs te duur. Dat is uiteindelijk slecht voor de omzet.

Daarom noemen alle bedrijven de korting op deze vrijdag collectief de “Black Friday” korting. Dat lost namelijk beide problemen op. Allereerst weet iedereen dat er korting is op Black Friday. Dus het moment is duidelijk. Ten tweede geeft het ook direct een verklaring voor waarom er precies korting is. Het is tenslotte Black Friday! Logisch is het niet, maar je moet je voorstellen dat je een korting geeft op die vrijdag maar die niet Black Friday korting noemt. Waarom geef je die korting dan? De rest geeft een Black Friday korting. Waarom kan die korting dan niet op een andere dag? Of kan de korting niet het hele jaar door? 

Zo werkt nu eenmaal het brein van de consument. Black Friday = Korting = Logisch. Daar kun je geen speld tussen krijgen. En daarom heet Black Friday overal Black Friday.

Het internet bracht Black Friday naar Nederland

Al decennialang is Black Friday een Amerikaanse traditie. Maar waarom is dit nu plots ook in Nederland een ding? Wij hebben niets met Thanksgiving of de laatste vrijdag van november? En we gingen zeker niet speciaal die dag naar de winkel toe. Waarom dus die opkomst in de afgelopen 10 jaar?

Dat komt door het internet en het online winkelen, dat sinds begin 2000 een reusachtige vlucht heeft genomen. Dankzij het internet hoef je natuurlijk niet meer fysiek naar de winkel toe om iets te kopen. Je bent dus geen (vrije) tijd meer kwijt op je vakantiedag met winkelen als je niet wil (en ook aan dit soort taferelen hoe je niet mee te doen). Je kan dit op ieder moment van de dag doen, vanuit je werk, je luie stoel of waar dan ook. 

Het hele idee van Black Friday is dus ook helemaal niet logisch voor webwinkels. Maar gek genoeg heeft dankzij het internet Black Friday juist een vlucht genomen. Want online winkels weten ook dat als je korting weggeeft, je meer omzet kan draaien. Maar, zoals we al eerder concludeerden, dan moet je wel duidelijk communiceren wanneer en duidelijk aangeven waarom. En juist dat is online een stuk lastiger. Mensen lopen namelijk niet langs de winkel en zien dat er een uitverkoop is. Je moet ze eerst naar je website toe lokken voordat ze de korting zien. Bovendien, redenen als “Magazijn uitverkoop! Alles moet weg!” en slogans als “op=op” slaan nergens op als het product nog naar je toe moet worden verscheept. Je moet als webwinkel dus erg veel geld en moeite spenderen om je kortingsactie goed te kunnen communiceren. 

Daarom zijn juist Black Friday kortingen zo handig voor webwinkels. Het is tenslotte al bekend op welke dag het is, en in het brein van de consument zit al het principe van “Black Friday = Korting = Logisch”. Dus als webwinkel hoef je veel minder uit te leggen maar kan je wel zoveel verkopen als je wil. Je hebt tenslotte geen fysieke beperkingen als een beperkte voorraad. Daarom zijn Amerikaanse webwinkels heel erg hard op Black Friday ingestapt. Omdat internet bedrijven nu eenmaal minder aan grenzen zijn gebonden dan normale winkels, werden de Black Friday kortingen ook bij ons in Nederland bekend. 

Waarom het tegenwoordig de Black Friday maand is

Dat gebeurde eerst nog langzaam maar ook hier geldt hetzelfde principe als bij de Amerikanen. Hoe bekender Black Friday werd, hoe “logischer” het in de ogen van de consument werd. Hoe logischer het werd, hoe meer er werd verkocht en hoe meer winkels er aan mee gingen doen. Iets wat dus is begonnen als een vreemd verschijnsel van Amerikaanse werkgewoontes, is nu ook in Nederland de grootste kortingsdag van het jaar. 

Bovendien is het al lang niet meer één dag met korting. CoolBlue begon dit jaar al op 10 november en trekt dit door tot 1 december. Wekenlang korting dus en intuïtief is dit vreemd. Als we net hebben geconcludeerd dat het belangrijk is dat je weet wanneer er korting is, dan is het toch gek dat die datum steeds verder naar voren schuift? Dat klopt ook. Niet alleen weet men niet wanneer de kortingsactie is. Maar hoe langer de kortingsactie is, hoe minder effectief hij wordt. Want als je nog drie weken de tijd hebt om je aankoop te doen, wat is dan de druk om dat nu te doen? Dat ligt anders als de korting alleen vandaag geldt.

Alle webwinkels weten dit ook. Toch verlengen ze de kortingsperiode ieder jaar weer. En hoewel "Cyber Monday" (de eerste maandag na Black Friday) even een dingetje leek te zijn, betekent dit vooral dat de kortingen steeds eerder beschikbaar komen. Waarom doen webwinkels dit? 

De reden is dat alle andere winkels dit ook doen. Als zij het niet doen, dan koopt de consument het bij een ander die het wel doet. Denk je maar in: Je bent op zoek naar een nieuw tablet maar je wil een mooie Black Friday korting krijgen. Nu is er één webwinkel die een aanbieding alleen op vrijdag doet, en één die dezelfde aanbieding op donderdag én vrijdag doet. Welke kies jij? In principe maakt het niet uit, maar de kans is een stuk groter dat je deze bij de tweede webwinkel doet. En dan vist de eerste webwinkel achter het net, want jij gaat niet twee tablets kopen.

Black Friday moeheid

Het is dus een soort wapenwedloop geworden, wie als eerste de Black Friday aanbiedingen gaat aanbieden. De verwachting is dat dit voorlopig ook wel even zo doorgaat. De webwinkels moeten wel. Als zij het niet doen, doet iemand anders het. Dus waarschijnlijk kun je binnenkort in augustus een mooie iPhone met Black Friday korting kopen. Misschien wordt het wel een voordeelbundel met dat zakje pepernoten.

Natuurlijk heeft dit een negatief effect op de perceptie van de hele kortingsactie. Het hele principe van Black Friday kortingen was dat het “logisch” was dat je korting weggeeft op die dag. Wat is er dan logisch aan een hele maand kortingen? Betaal ik dan niet de rest van het jaar veel te veel? En dan hebben we het nog niet over al die reclames waar je wordt doodgegooid (en die bovendien soms helemaal niet kloppen) die nu wekenlang doorgaan.

Maar helaas moeten we er mee leven. Er is gewoon geen enkele mogelijkheid om deze geest weer terug in zijn fles te krijgen. Want ondanks alle irritaties, blijft het iets wat winkels en consumenten allebei toch willen. Black Friday is een Amerikaanse gewoonte die nu ook een Nederlandse gewoonte is. Of je het er nu mee eens bent of niet. Mocht je dus een goeie Black Friday korting tegenkomen, beschouw het dan gewoon als een goeie deal.

Dus moet jij er als ondernemer ook aan meedoen?

Dan rest dus nog de vraag of jij hier als gebruiker van Gekko mee moet. Gelukkig hoef je je daar waarschijnlijk geen zorgen over te maken. Black Friday is typisch iets voor consumentenproducten en op Gekko leveren nu eenmaal ruim 90% van de ondernemers diensten en hebben ze alleen zakelijke klanten. Best grappig als je gaat adverteren met “50% korting op mijn uurtarief op 28 oktober”. Maar het zal waarschijnlijk niet veel nieuwe klanten opleveren.

Het kan natuurlijk wel, maar zeker als kleiner bedrijf moet je goed blijven nadenken of kortingen niet de waarde van je dienst of product ondermijnen. Jouw diensten en producten zijn de normale prijs waard. En er moet een goede reden zijn om korting te geven, ook op Black Friday.

Gekko geeft wel korting op Black Friday

Wellicht was het je al opgevallen, maar Gekko geeft op Black Friday wel korting aan nieuwe gebruikers. Dit doen we al ruim 6 jaar en dat heeft drie redenen: 1. Gekko bedient veel kleinere ondernemers, die goed letten op hun uitgaven. Een korting kan dergelijke gebruikers net over de streep trekken. 2. Omdat wij een “freemium” model hebben zijn er veel gratis gebruikers die wellicht wel willen upgraden, maar niet de urgentie voelen. Als wij één dag een grote korting geven op een jaarabonnement, is die urgentie er plotseling wel. En 3. wij geven normaal geen kortingen omdat wij er heilig in geloven dat ons product het waard is wat je ervoor moet betalen. Als we dan toch een korting geven, dan kunnen we het net zo goed op een dag doen waarop het normaal is om kortingen weg te geven. Zeker als die dag vlak voor het nieuwe fiscale boekjaar valt.

Uiteindelijk zijn wij een commercieel bedrijf en draait het er bij Gekko natuurlijk om of een Black Friday actie ons meer geld oplevert. Maar het valt ons ook op dat veel gebruikers deze actie erg waarderen. Het is een leuke manier om één keer per jaar iets extra’s aan nieuwe gebruikers te bieden. Dus als gebruikers er beter van worden en wij er beter van worden, is dit volgens ons nog steeds een win-win scenario. En daarom zullen we hier waarschijnlijk de komende jaren mee doorgaan.